Róża Polska

Ustalenie faktów

Publikacja jest przeznaczona do realizacji przez dzieci klas I - VIII szkoły podstawowej i starszych. To nie jest inscenizacja „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego (!!!), dzieła zbyt poważnego dla dzieci w wieku szkoły podstawowej. Ten narodowy dramat stał sie tylko inspiracją. Natomiast, zarówno aktorom jak i publiczności, może ona posłużyć i ułatwić w przyszłości zrozumienie „Wesela” lub przypomnieć tę lekturę. Warto zadbać o to, żeby dzieci miały świadomość, że fabuła tego scenariusza jest literacką fikcją i próbą znalezienia pomyślnego zakończenia narodowego dramatu autorstwa Wyspiańskiego. Aktorzy powinni znać zamysł „Wesela”. Rola JESIENI – narratorki nawiązuje, wprawdzie powierzchownie ale wystarczająco, oraz przybliża genezę i oś fabuły dzieła Stanisława Wyspiańskiego.

Otrzymaliśmy nagranie z realizacji scenariusza oraz opinię od Pani Doroty, które pozwoliliśmy sobie zamieścić tutaj:

Szanowny Panie Adamie 
Z wielką przyjemnością pragnę podzielić się z Panem nagraniem filmowym przedstawienia na motywach spektaklu Róża Polska. 
Dziękuję, za nieocenioną pomoc i inspirację do mojej pracy. Podczas realizacji spektaklu byłam odpowiedzialna za jego stronę muzyczna. 
Dziękuję za przepiękne piosenki i fantastyczne podkłady instrumentalne. 
Czekam na kolejne materiały i życzę niewyczerpanego źródła dalszych pomysłów artystycznych. 
Z poważaniem 

Posłuchaj utworów ze ścieżki dźwiękowej do scenariusza >>

Alternatywa

Pragnąłbym aby ten scenariusz był realizowany w całości, ale zdaję sobie sprawę, że z różnych powodów część realizujących nie sięgnie po całość. Zapewniam jednak, że z powodzeniem można na jego podstawie przygotować prostą, mocną w przekazie i atrakcyjną akademię czy uroczystość. Scenariusz zawiera wiele pomocnych narzędzi:

dialogi o treści patriotycznej:

POETA

Różo, serce mi krwawi, rozpala mnie gniew.

Niech wreszcie twoje płatki zabarwi życiodajna krew.

Idziemy na wojnę, by ci przywrócić sławę i blask

Z minionych lat chwałą okrytych.

Wiersze i piosenki:

7 piosenek i podkładów muzycznych powstało specjalnie do tego scenariusza, są wśród nich utwory refleksyjne i przebojowe, również do tańca, a także piosenki na ludową nutę – „Weselisko” oraz „W Bronowicach Małych”:

Izba siwa, błękitna

Huczne w niej weselisko

Tam w alkierzyku buja się kołyska

A w kominku ognisko

CHÓR (powtarza)

Tam w alkierzyku buja się kołyska,

A w kominku ognisko

muzykę ilustracyjną mogącą posłużyć jako podkład pod monologi i dialogi

Efekty dźwiękowe:

zwiastun dźwiękowy i fragmenty piosenek są dostępne do odsłuchania na stronie Wydawnictwa Biała Łódka – www.biala-lodka.pl

legendę, na podstawie której można przygotować krótką inscenizację taneczno-muzyczną rozpisaną na role:

Refren:

Zbudził białego orła

Zbudził co w nas uśpione

Niebo rozbłysło światłem

Było biało-czerwone

Gdy wyfrunął, gdy się wzbił

Zaświeciło wreszcie słońce

Złoty róg od niego lśnił

W ziołach leżał gdzieś na łące

Biały orzeł bystrym wzrokiem

Dojrzał w tej gęstwienie zgubę

Zanurkował a po chwili

Do rąk Jaśka zwrócił róg

Wersja elektroniczna scenariusza

Wersja elektroniczna scenariusza, czyli zawartość książki oraz projekt plakatu w dwóch rozmiarach, powinny być dostępne na płycie CD ze ścieżką dźwiękową. To zdecydowanie ułatwia pracę. Można pobrać plik tekstowy na swój komputer i edytować go, nanosić uwagi, nazwiska aktorów oraz drukować wykonawcom właściwe fragmenty do nauki ról. W razie braku pliku tekstowego na płycie CD (co sporadycznie może się zdarzyć) proszę o mailową informację do Wydawnictwa. Po otrzymaniu takiego zgłoszenia i weryfikacji zamówienia, prześlemy brakujące pliki.

Skala trudności

Scenariusz ten nie należy do trudnych w realizacji. Zrealizowany z rozmachem może przynieść zaskakujące efekty. Didaskalia są wprawdzie rozbudowane ale czytając drugi, trzeci raz wszystko się klaruje. Zaufaj mi i nie zrażaj się na wstępie. Podejmij wyzwanie!

Geneza

Genezę powstania tego scenariusza powinni rozumieć biorący udział w przedstawieniu młodzi aktorzy, ale nade wszystko osoby realizujące – reżyser i osoby wspomagające. To skromna próba znalezienia końca „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego…

Wesele w tańcu chocholim trwało,

Przez lat czternaście nic się nie działo.

Jasiek zagubił ważny róg złoty,

Zobaczcie ludzie co było potem…

(powyższy tekst to fragment monologu JESIENI – pełniącej rolę narratorki i łączniczki pomiędzy aktami a także swego rodzaju komentatorki)

… i sprowokowania do dyskusji o ojczyźnie. To zachęta do refleksji i czujności, albowiem wolność, o czym tak często się mówi w kontekście naszej historii, nie jest nam dana na zawsze, a zadana na wieki.

CHOCHOŁ – to rzeczywistość metaforyczna, przedmiot metaforyczny, związany w scenariuszu z alegorią ojczyzny – RÓŻĄ.

Pod słomą, pod tym przykryciem zobaczyłem różę, a raczej Różę – Ojczyznę. Chocholi taniec nie mógł trwać, i nie trwał, bez końca. Stanisław Wyspiański nie wiedział o tym, gdyż zmarł w roku 1907. Nie doczekał roku 1918 i odzyskania niepodległości. W scenariuszu taniec chocholi trwa do 1914 roku, a kończy się zrywem narodowym i odrodzeniem (1918).

OŚ FABUŁY

AKT I – U Wyspiańskich

Wnętrze domu Wyspiańskich. Jeśli chodzi o scenografię, to wystarczy pewne minimum: kilka stylowych, charakterystycznych dla tamtych czasów mebli; stół, krzesło, lustro, świecznik, obraz itp.). STANISŁAW i TEODORA szykują się na wesele, gdy do drzwi puka przekupka KLIMA, która cotygodniowo dostarcza Wyspiańskim wiejskie specjały. Niemal cały akt to dialog WYSPIAŃSKIEGO z KLIMĄ przy skromniejszym udziale żony artysty – TEODORY. Dialog jest napisany wierszem rymowanym co drugi wers i mam nadzieję, że rozbawi publiczność. Tekst KLIMOWEJ jest zapisany gwarą zbliżoną do gwary podkrakowskiej ówczesnego czasu, ale zdecydowanie i nieporównywalnie łatwiejszą niż ta występująca w oryginalnym dziele Wyspiańskiego. Oto fragment scenariusza pisany gwarą:

KLIMA

Niek pon Wyspiański dobrze rozważy,

Lepiej mieć zapas i coś do gornka.

Kto wie co się u Rydlów dzisiok wydarzy,

Chłopy i pany to zła mieszanka.

Akt ten kończy się proroczą mową KLIMY.

AKT II – Koniec letargu, legenda o złotym rogu i zryw narodowy

Podwórze u Tetmajerów. Scenografia to wszelkie elementy wiejskiego podwórka (konieczna jest skrzynia) oraz CHOCHOŁ, pod którym kryje się RÓŻA.

Słychać pianie koguta. Jasiek w akcie rozpaczy wyrywa CHOCHOŁOWI skrzypce i kładzie je na stercie kos i innej broni białej oraz (…) książek. Zrywa z CHOCHOŁA słomę i odkrywa niemal martwą RÓŻĘ, która jest alegorią ojczyzny. Tancerze zamierają w bezruchu – stopklatka – przerywają taniec, ale nie ożywiają się aż do momentu, gdy usłyszą głos złotego rogu. JASIEK, pragnąc uratować RÓŻĘ, wyrusza na poszukiwanie zagubionego złotego rogu. Jest to początek legendy o złotym rogu, którą ilustruje stosowna piosenka a na jej tle choreografia taneczna i (jeżeli jest taka możliwość) świetlna. JASIEK szuka bezskutecznie. W swojej bezsilności JASIEK modli się. BÓG wysłuchuje modlitwy i budzi BIAŁEGO ORŁA, który odnajduje ten symboliczny przedmiot i przynosi JAŚKOWI złoty róg. JASIEK gra na rogu. Wybrani (dowolnie) aktorzy cytują fragmenty polskiej poezji i wybrane sentencje. Każdy cytat poprzedza dźwięk rogu:

 – dźwięk złotego rogu – cytat – dźwięk złotego rogu – cytat, itd.

Ta symbolika daje do myślenia. Pod złotym rogiem może się kryć intelektualne dobro narodu, jego siła i moc przetrwania.

Zwieńczeniem tego aktu są trzy piosenki:

Pierwsza poświęcona tym, co idą w bój:

Refren:

Głodni niepodległości

Głodni sprawiedliwości

Głodni lepszego jutra

Idziemy Polsko w bój

Druga poświęcona kobietom skazanym na tęsknotę:

My tak mamy z natury

Nam tak dano bez reszty

My tak zawsze musimy

Już na zawsze jesteśmy

itd.

Refren:

Skazane wciąż na czekanie

Łzy bezsennej nocy

Skazane na umieranie

Z tęsknoty

Trzecia poświęcona dzieciom, modlitwa za nie z ważnym przesłaniem:

Obyś nie musiał iść nigdy na wojnę

Synku mój wyśniony

Bo mi tam zginiesz albo powrócisz

Ale poraniony

AKT III – Odrodzenie się Róży

W tym akcie RÓŻA – uosobienie Polski, odzyskuje blask. Na tle stosownej muzyki RÓŻA ilustruje swoje odrodzenie tańcem. JESIEŃ opisuje ten akt wierszem, a na koniec RÓŻA wygłasza niezwykle ważną dla całego przedstawienia patetyczną mowę – swego rodzaju przesłanie do narodu i dla przyszłych pokoleń:

Róża nie toleruje złego – pychy i próżności.

Nie unosi się gniewem i nie szuka swego, więc mówiąc najprościej

 – a co z barw narodowych jednoznacznie wynika –

Jestem podmiotem, cząstką życia a nie częścią pomnika.

Nie jestem martwym pomnikiem (fragment)

Ostatnie słowa wiersza RÓŻY kierują uwagę publiczności na heroizm pokoleń Polaków:

Stańcie w jedności, stańcie razem (!)

Nad mogiłą powstańczą naznaczoną cierpieniem i czasem.

Stańcie z szacunkiem, z pokorą na polu historii

Ale nie z opuszczoną głową, ufni w przyszłość, wolni!

… a piosenka, przy pustej już scenie, na której znajduje się tylko ułożona przez aktorów mogiła, zmusza do refleksji:

Na rozstaju dróg do zadumy grób

Pochylony Bóg, mogiła

Nie ma dzikich róż, bo przekwitły już

Pamiętników – brzóz też nie ma

A tymczasem ja mam dziś to co mam

Również dzięki tym co poszli za…

A tymczasem tu, może pradziad, wuj

Ojciec, brat lub mąż cicho śpi

Na zakończenie cały zespół aktorski pojawia się znowu na scenie i wszyscy tańczą przy ludowej piosence lub śpiewają z publicznością znane pieśni okolicznościowe. Oczywiście, można na sam koniec zaśpiewać hymn Polski.

Scenariusz zawiera inscenizacje i sceny, które można wyodrębnić i na ich podstawie zrealizować akademię. Aż siedem napisanych specjalnie do tego scenariusza piosenek daje możliwość przygotowania czegoś zupełnie oryginalnego.

Bohaterowie

W przedstawieniu jest kilka ról pierwszoplanowych, dość obszernych ale nietrudnych: rola WYSPIAŃSKIEGO, przekupki KLIMY, JESIENI, JAŚKA i RÓŻY. Te dwie role męskie i trzy żeńskie wypełniają swoją grą większość przedstawienia. Role epizodyczne np.: CHOCHOŁ, TEODORA (role postaci cytujących fragmenty wierszy, sentencje), bądź statyczne (pozostałe postaci, które trwają w chocholim tańcu lecz nie cytują poezji), np.: tancerzy zaklętych przez CHOCHOŁA oraz taneczne (Legenda o złotym rogu). Role wokalne zaliczyłbym do pierwszoplanowych.

Cena i wartość

Nabywając ten scenariusz kupujesz prawo do wykorzystania dobra niematerialnego – utworu, w ramach zajęć szkolnych i inicjatyw wykraczających poza mury szkoły. To doskonałe narzędzie do promocji placówki, służące rozwojowi dzieci. Przygotowując scenariusz, bardzo mocno biorę pod uwagę aspekty wychowawcze i świat wartości, który zobowiązani jesteśmy przekazywać i zaszczepiać młodszym pokoleniom, dlatego poświęciłem tej publikacji niemal rok pracy – z przerwami pozwalającymi na nabranie dystansu i wprowadzenie wielu korekt, zarówno językowych jaki i w samej fabule.

Do twoich rąk, do rąk reżysera, trafia scenariusz przedstawienia, które warto wziąć na warsztat, poznać, przeanalizować i omówić z aktorami. Pamiętaj, proszę, że wartość tego scenariusza zależy w znacznej mierze od tego, jak go zrealizujesz. Gdybym cenę tej publikacji określał na podstawie stopnia zadowolenia osób pracujących z moimi wcześniejszymi publikacjami, to byłaby ona… No właśnie – niższa czy wyższa od tej, za którą nabyłeś? Proszę o opinie po realizacji. Jakiekolwiek by nie były, nie wpłyną one na cenę moich kolejnych publikacji. Proszę pozdrowić aktorów od autora.

Adam Szafraniec

Ścieżka dźwiękowa

Wersje instrumentalne

1. Pukanie do drzwi
2. Weselisko (podkład muzyczny)
3. Miałeś chamie złoty róg
4. Przed świtem (ilustracja dźwiękowa)
5. Legenda o złotym rogu (z wokalem)
6. Legenda o złotym rogu (podkład muzyczny)
7. Złoty róg
8. Głodni niepodległości (podkład muzyczny)
9. Skazane na tęsknotę (podkład muzyczny)
10. Taka jest moja modlitwa (podkład muzyczny)
11. Odrodzenie I (ilustracja dłuższa)
12. Odrodzenie II (ilustracja krótsza)
13. Fragment hymnu Polski
14. Mogiła (podkład muzyczny)
15. W Bronowicach Małych (podkład muzyczny)

Wersje z wokalem

16. Weselisko
17. Legenda o złotym rogu
18. Głodni niepodległości
19. Skazane na tęsknotę
20. Taka jest moja modlitwa
21. Mogiła
22. W Bronowicach Małych

Zobacz fragment przedstawienia w wykonaniu uczniów ze Szkoły Podstawowej w Racławicach: